[ Pobierz całość w formacie PDF ]

legała na ogołoceniu tego obszaru z ważniejszych zakładów i urządzeń przemysłowych. Potem ziemie te
podporządkowano wytycznym ogólnoniemieckiego planu czteroletniego. Głównym zadaniem ziem polskich
miała być produkcja rolnicza i surowcowa.
Przemysł zbrojeniowy skoncentrowano na terenie Rzeszy i dlatego z Guberni wywieziono szereg
urządzeń z najnowocześniejszych fabryk. Gospodarka na terenach włączonych do Rzeszy została podpo-
rządkowana potrzebom wojny.
Stopniowo ograniczono produkcję przemysłu lekkiego (nie dostarczono tam surowców, opału itd. )
fabryki były zamykane. Nacisk położono na koncentrację produkcji w wielkich przedsiębiorstwach. . Często
likwidowano fabryki w G. G., a robotników wywożono do Rzeszy (do 1942 na terenach należących do Rze-
szy zlikwidowano 75% warsztatów rzemieślniczych i punktów handlowych). Zmniejszenie liczby zakładów
szło w parze z konfiskatą mienia. Wiele urządzeń nieprzydatnych dla wojny oddano na złom. Była tenden-
cja do standaryzacji i zmniejszenia liczby produkowanych wzorów. W okresie cofania się armii niemieckiej
ewakuowano obiekty przemysłowe, wywożono najcenniejsze urządzenia lub gdy nie było możliwości ewa-
kuacji niszczyli fabryki. Od początku (od paz
dziernika 1939) Niemcy rozpoczęli sekwestrowanie przedsię-
biorstw należących do osób prywatnych. Początkowo przedsiębiorstwa pozostawały formalnie własnością
swych poprzednich właścicieli, ale ich zarząd przechodził w ręce komisarycznych zarządców. Właściciel nie
podejmował żadnych decyzji i nie miał żadnych korzyści materialnych. Niemcy dążyli do wykupienia firm
będących w rękach obcego kapitału. Część zakładów odsprzedano koncernom niemieckim lub zasłużonym
działaczom. Cały przemysł ciężki, surowcowy oraz duże i średnie przedsiębiorstwa przeszły do rąk niemiec-
kich.
Do działów przemysłu, które wykazały wzrost produkcji należało; górnictwo węglowe, wydobycie ga-
zu ziemnego. Ograniczenia notował przemysł lekki, mineralny, chemiczny i spożywczy. Jednocześnie na-
stępowała dekapitalizacja przemysłu, która wielokrotnie przewyższała wartość nielicznie dokonywanych in-
westycji.
Niemcy uważali tradycyjne ziemie polskie za tereny na których powinno rozwijać się rolnictwo. Dla-
tego ziemiom tym wyznaczono jako pierwszoplanowe zadanie zaopatrywanie państwa niemieckiego i jego
armii w płody rolne. Niemcy chcieli unowocześnić rolnictwo polskie, ale początkowo wykonano niewiele in-
westycji w tym kierunku i ograniczono się póz
niej tylko do maksymalnej eksploatacji.
Już w 1939 wysiedlano właścicieli większych majątków i rugowano chłopów z ziemi, która była przy-
dzielana Niemcom. Nawet chłopów pozostawionych na swojej ziemi traktowano jak robotników. Agronomi
niemieccy ustalali limit dla poszczególnych upraw, cała nadwyżka produkcji musiała być oddawana okupan-
tom. Chłopi zatrzymywali tylko część płodów i dostawali drobne sumy pieniędzy.
Niemcy położyli nacisk na mechanizację rolnictwa (zwiększali dostawy maszyn na wieś). Ograniczali
areał upraw zbożowych, a zwiększali zasiew roślin okopowych, strączkowych i oleistych. Każdy rolnik zmu-
szony był do oddawania państwu tzw. kontyngentów, wprowadzono zakaz wolnego obrotu płodami rolny-
mi, zakazali handlu miejscem poza licencjonowanymi sklepami.
Przeprowadzono również reformę walutową. Na terenach przynależnych do Rzeszy już w paz
dzierni-
ku 1939 złoty przestał być obiegową walutą i została nim marka niemiecka ( za 2 zł płacono 1 markę przy
czym wartość nabywcza obu walut kształtowała się odwrotnie). Można było najwyżej wymienić 500 zł.
Nadwyżki złotych ponad tę kwotę konfiskowano. Równocześnie zamrożono poziom cen i płac.
W G. G. w styczniu 1940 kazano oddać do depozytu bankowego banknoty 100-u i 500-set złotowe,
sklepy i urzędy nie przyjmowały tych banknotów. W kwietniu 1940 Bank Emisyjny w Polsce rozpoczął druk
nowych banknotów tzw. okupacyjnych.
Stopniowo rząd niemiecki zmniejszał dochody ludności G. G. między innymi poprzez kontrybucje na-
kładane jako kara za wrogą działalność wobec niemieckich władz okupacyjnych oraz gorsze traktowanie
podatnika polskiego od niemieckiego.
60. Polityka ludnościowa okupantów (przesiedlenia, eksploatacja siły roboczej, warunki bytu
cywilów) na ziemiach polskich w latach II wojny światowej.
Podstawowym sposobem realizacji były wysiedlenia z terenów należących do Rzeszy, albo na roboty
do Niemiec albo do G. G. Wysiedlenie równało się wywłaszczeniu. Początkowo wysiedlano z większych
miast i terenów granicznych między tzw. Krajem Warty a Gubernią. Wywożonym pozwalano zabierać jedy-
nie najpotrzebniejsze rzeczy i trochę pieniędzy. Wysiedleni zanim zostali przewiezieni do miejsc docelowych
przebywali w obozach przejściowych. Po przybyciu do G. G. byli pozostawieni sami sobie bez jedzenia,
mieszkania czy pracy. W sumie wysiedlono ok. 700-800 tys. Polaków z ziem wcielonych do Rzeszy. Najsil-
58
niej wysiedlenia dotknęły wielkopolskie i łódzkie. Drugim obszarem była Zamojszczyzna w 1942, a następ-
nie wysiedlenie mieszkańców lewobrzeżnej W-wy jako odwet za powstanie warszawskie.
Na miejsce wysiedlonych Polaków trzeba było zdobyć kolonistów niemieckich, których jednak nie by-
ło zbyt wielu, dlatego Niemcy uciekali się do próby germanizacji ludności polskiej. Utworzono tzw. Nie-
miecką Listę Narodową, która dzieliła starających się o obywatelstwo niemieckie na 4 grupy: 1) osoby wy-
stępujące czynnie na rzecz Niemiec za czasów polskich, 2) zachowujące się biernie; 3) ludność, która roz-
płynęła się w narodzie polskim (współmałżonkowie, Kaszubi, Mazurzy) 4) osoby spolonizowane. Spis ten
dawał podstawy do brania do wojska. Również polskie dzieci, sieroty lub odebrane rodzicom oddawano
pod opiekę rodzinom niemieckim.
W czasie II wojny światowej zaostrzał się deficyt siły roboczej. Początkowo wykorzystywano polskich
jeńców wojennych, następnie próbowano wykorzystać migracje sezonowe Polaków, urządzano w tym celu
propagandę. Nakładano na gminę kontyngent osób, które miały wyjechać, nie wypłacano zasiłków bezro-
botnym, a w końcu zaczęto przymusowe wywożenie osób, których zdobywano w tzw. łapankach, bez
względu na zdrowie, wiek czy wykształcenie. Trwałym elementem polityki hitlerowskiej na ziemiach pol-
skich był terror, który miał odstraszyć od poczynań narodowowyzwoleńczych, działań ekonomicznych prze-
ciwko Niemcom, a także wyniszczenie polskich elit. Akcję prowadzono wielotorowo od indywidualnych
aresztowań do przypadkowych łapanek. Część aresztowanych ginęła w czasie śledztwa, a część wywożono
do obozów koncentracyjnych. Obozy te obok wyniszczenia fizycznego miały zapewnić darmową siłę robo- [ Pobierz całość w formacie PDF ]