[ Pobierz całość w formacie PDF ]

bezdechów lub zatrzymaniu akcji serca, należy natychmiast podjąć PP%7ł. Transport
poszkodowanego dozwolony jest wyłącznie przewóz karetką pogotowia, pod opieką lekarza.
Krwotok
Krwotok jest to wydostanie się krwi z naczynia krwionośnego lub serca wskutek
urazowego lub chorobowego uszkodzenia ich ściany. Nagła utrata ponad 500 ml krwi może
być niebezpieczna, lecz ubytek krwi do 1 litra, jeśli jest powolny, nie stanowi bezpośredniego
zagrożenia życia. Bardzo trudno jest ocenić ilość utraconej krwi. W przypadku krwotoku
wewnętrznego jest to praktycznie niemożliwe. Niebezpieczne są urazy nadbrzusza, ze
względu na możliwość rozerwania śledziony lub wątroby. W ocenie stanu poszkodowanego
pomocne są:
- ocena tętna  każde przyspieszenie tętna, szczególnie powyżej 100/min,
- ocena ciśnienia krwi  spadek ciśnienia tętniczego krwi poniżej 80 70 mmHg (blada
skóra, szczególnie twarzy, oraz słabe, ledwo wyczuwalne tętno na tętnicy promieniowej
lub, tym bardziej, jego brak),
- ocena stanu świadomości  pobudzenie ruchowe poszkodowanego, zdezorientowanie.
W przypadku uszkodzenia ciągłości skóry, czyli ran, opanowanie go jest związane
z zaopatrzeniem zranionego miejsca.
Dzięki mechanizmom krzepnięcia, drobne skaleczenia zamykają się samoistnie już po
kilku minutach. Przy dużych uszkodzeniach zamknięcie naczynia skrzepliną następuje wolno
lub nie następuje wcale, gdyż silny prąd krwi wypływającej z rany wypłukuje tworzące się
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
skrzepy. Ilość utraconej krwi i szybkość jej utraty zależą głównie od wielkości uszkodzonego
naczynia. Duża utrata krwi oraz wstrząs bezpośrednio zagrażają życiu. Organizm człowieka
może znieść nawet dużą utratę krwi (50 60%), jeżeli następuje ona powoli. U dorosłej osoby
utrata około 1 litra krwi stanowi już groz
bę powstania wstrząsu.
Cechami zagrażającego wstrząsu są:
- przyspieszenie tętna  powyżej 100 uderzeń na minutę,
- spadek ciśnienia tętniczego poniżej 80 70 mmHg,
- pobudzenie ruchowe, niepokój,
- często zaburzenia orientacji,
- bladość skóry,
- szum w uszach,
- mroczki przed oczami,
- zawroty głowy,
- skłonność do omdleń przy przybieraniu pozycji pionowej,
- nudności i wymioty.
Postępowanie w przypadku krwotoku.
Jeśli krwotok z ran skóry jest lekki, krew sączy się kroplami. Krwotok ustaje zwykle
samoistnie po kilku minutach, gdy skrzep powstający w miejscu krwawienia zamknie ubytek
naczynia. W czasie transportu tego typu ranę należy zabezpieczyć jałowym opatrunkiem.
Silny krwotok (krew wypływa z rany ciągłym strumieniem lub tryska pulsując) należy
natychmiast zatamować, stosując miejscowy ucisk rany. W przypadku bardzo silnych
krwotoków z dużych ran może być konieczny (np. w celu zatrzymania wypływu krwi
w pierwszej chwili po amputacji) ucisk czterema palcami dużej okolicznej tętnicy. Na
kończynie górnej najczęściej jest to tętnica ramienna, a na kończynie dolnej  tętnica udowa.
Ranę należy przykryć jałowym gazikiem i przymocować go kodofixem. Na rany silnie
krwawiące, oprócz gazika nakłada się elastyczną poduszeczkę, wykonaną na przykład
z drugiego opatrunku osobistego, złożonej gazy lub bandaża. Całość opatrunku umocowuje
się ciasno zwojami bandaża. Poduszeczka  uciskając ranę i jej okolicę  wpływa na
zmniejszenie światła okolicznych naczyń, co powoduje zatrzymanie krwawienia.
Zakładając opatrunek uciskowy należy pamiętać, aby przy zaciskaniu zwojów opaski nie
doprowadzić do zastoju krwi w bardziej odległej od opatrunku części kończyny. Nie wolno
stosować opasek prowizorycznych (sznurka, liny, kabla elektrycznego itp.). Opaska musi być
szeroka i nieco elastyczna. Zastój powstaje wówczas, gdy żyły powierzchowne zostaną
zaciśnięte, a główne tętnice, głębiej położone, zachowują drożności i nadal pompują krew do
tej części kończyny. Krew nie ma drogi odpływu, następuje przepełnienie naczyń i nasilenie
krwotoku, zaś kończyna przybiera kolor siny. W takim wypadku należy natychmiast zdjąć
opatrunek i założyć go ponownie, nieco słabiej napinając opaskę. W pojedynczych
przypadkach nie można zakładać na krwawiącą ranę typowego opatrunku uciskowego. Te
przypadki to:
- rana, w której utkwiły ciała obce,
- otwarte złamanie,
- amputacja,
- krwotok z rozległej powierzchni rany.
Tamowanie silnego krwotoku na głowie, szyi i tułowiu wykonuje się podobnie jak na
kończynach, stosując w pierwszej chwili mocny ucisk palcami, najlepiej przez jałowy
opatrunek. Następnie zakłada się opatrunek uciskowy. Najczęściej opatrunek ten należy  do
czasu przybycia pomocy  dociskać palcami.
Poszkodowanego z krwotokiem z nosa sadza się z głową lekko pochyloną ku przodowi.
Po stronie krwawienia należy ucisnąć lekko skrzydełko nosa, na nasadę nosa i kark można
przyłożyć zimny kompres. Poszkodowany nie powinien połykać krwi. Jeśli krwotok lub inne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
obrażenia ciała powodują objawy przedwstrząsowe  i wyłącznie wtedy  poszkodowanego
należy położyć. Zalecane jest ułożenie na brzuchu lub na boku, aby krew swobodnie
wyciekała przez nozdrza. Zaciągnięcie krwi do płuc grozi zachłyśnięciem, a połykanie 
wymiotami, które mogą być przyczyną dodatkowych powikłań. Nie należy wkładać do nosa
gazy ani innych środków opatrunkowych. Krwotok z nosa zwykle nie jest groz
ny. Zdarza się
po silnym uderzeniu w nos, na skutek mocnego kichnięcia lub manipulowania w nosie.
Krwotok wewnętrzny jest trudny do rozpoznania. Nie widząc na zewnątrz ciała krwi,
rozpoznanie można oprzeć jedynie na objawach pośrednich, sugerujących krwawienie.
Należy zwrócić uwagę na uwypuklenie się nasiąkających krwią tkanek w przypadku urazu
kończyn, na objawy wstrząsu na tułowiu, a w przypadku urazu głowy  na stan świadomości
poszkodowanego.
Postępowanie w przypadku amputacji
Na ranę należy założyć uciskowy, jałowy opatrunek i unieść część ciała, której fragment
został amputowany. Często, na skutek odruchowego obkurczenia się tętnic, krwawienie jest
nieduże i można je zatrzymać tą metodą. W razie niepowodzenia, należy założyć opaskę
uciskową.
W wielu przypadkach możliwe jest przyszycie odciętej części ciała i jej pełna lub
częściowa rehabilitacja. Dlatego zawsze należy odszukać amputowany fragment tkanki
i przekazać go lekarzowi. Amputat, nawet zanieczyszczony, owija się jałową gazą i  bez
wykonywania żadnych dodatkowych zabiegów  wkłada do woreczka foliowego. Torebkę tę
należy umieścić w drugiej torbie, wypełnionej wodą z lodem.
Ciało obce w ranie
Jako zasadę pierwszej pomocy przyjęto nieusuwanie z rany ciał obcych, szczególnie
głęboko wbitych czy wklinowanych. Ciało obce w ranie zwykle zatrzymuje krwawienie, zaś [ Pobierz całość w formacie PDF ]