[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Dlatego trochę zaskakują czytane teraz młodzieńcze wybuchy radości,
liryka miejscami bliska witalizmowi Wierzyńskiego z debiutanckiego tomu
Wiosna i wino:
Oto spełniam po brzegi winogradu kielich
przy uczcie Twej niebiańskiej rozmodlony sługa
wdzięcznością, \eś mi młodość dziwnie rozanielił,
289
whittling its rough shape from the wood of a linden tree. ...
my youth cradled in yearning and pain ...
Let my soul magnify Him who threw over my shoulders
princely satin, velvet's soft delight. ...
Now the song is one. Poetry, descend!
('Magnificat', Hymn; transl. by Jerzy Peterkiewicz)
The poem 'Mousike' is a manifesto of the joy of human life and artistic
creativity. Hence the concept of art as the multiplier of beauty and the giver
of happiness, hence the images of spiritual and musical nature, as for
instance in the metaphor: 'the tabernacle of earth'. Here are examples of
some characteristic poetic formulations: 'God listens to joy', 'they will play
with you glorifying the Lord, the beetles, the nightingales, and the
bumble-bees', 'singer ... pour joy onto strings as a gift, and squander the
happiness of melody'.
In his pre-war poetry Karol Wojtyła chose as his most fundamental
values: love, freedom, and beauty. In his later writings he will come closer
to the classical triad: truth-good-beauty, and still later, particularly as Pope,
he will be most interested in good and truth:
I, a Slav magnate,
who has put my truth in Love, Freedom and Beauty.
('Feast')
this most strange truth about the Word,
which is both Love and liberation.
(The Word-Logos' XXVIII)
One remarkable concept, inspired by the idea of the earlier poet Norwid,
is particularly worth mentioning. In his notes to The Renaissance Psalter:
A Slav Book, Wojtyła states that 'the Gothic and the Renaissance, taken
separately, are exclusive; taken together, they are harmony'. The Gothic is
soaring, its dynamic is vertical, while the Renaissance dynamic is horizontal;
but from the crossing of the horizontal and vertical lines the figure of the
cross emerges 'the most magnificent shape. I say it, both as a Christian
and a Pole'.
The first outline of Karol Wojtyła's artistic programme can be found in
his letter to Mieczysław Kotlarczyk, written in mid-November 1939. Having
read his student poetry, we are not surprised to find his views expressed in
a letter to a friend: 'Latin Polishness based on Christianity is a mighty force,
the realm of the spirit, the idea worthy of most passionate love.... our art is
of our Nation and for our Nation'. His correspondence with Kotlarczyk
290
\eś z lipowego pniaka kształt jędrny wystrugał. [...]
młodość rozkolebana tęsknotą i \yciem. [...]
Uwielbiaj, duszo moja. Tego, co aksamit
na moje rzucił barki i władyczy atłas. [...]
hymn jeden niechaj będzie: Poezji! Poezji!
(Magnificat [Hymn])
Z kolei Mousike to istny manifest radości ludzkiego \ycia i twórczości
artystycznej. Stąd koncepcja sztuki jako pomno\ycielki piękna i dawczyni
szczęścia i stąd obrazy przyrody uduchowionej i umuzycznionej, np.
metafora tabernaculum ziemi". Wybierzmy charakterystyczne formuły
poetyckie tego nurtu: Radości Pan Bóg słucha", grać z wami będą na
chwałę Panu // i chrząszcze, słowiki i trzmiele", śpiewaku [...] radość
strunom lej w podarunku // i szafuj szczęściem tonów".
W przedwojennej fazie twórczości wybiera Karol Wojtyła następu-
jące podstawowe wartości: miłość, wolność i piękno. W pózniejszych
dziełach bli\szy będzie Autor klasycznej triadzie prawda-dobro-piękno,
a z czasem zwłaszcza jako papie\ zainteresuje się głównie prawdą
i dobrem:
słowiański karmazyn,
com Miłości, Wolności i Pięknu zaufał.
(Biesiada...)
tę przedziwną prawdę o Słowie,
co jest Miłością i Wyzwoleniem.
(Słowo-Logos XXVIII)
Zwróćmy jeszcze uwagę na piękny koncept, na pewno będący kon-
tynuacją Norwidowego pomysłu. W Przypisach do Psałterza-Księgi Słowiań-
skiej zauwa\a Autor, i\ gotyk i renesans z osobna wyłącznością są: wespół
[ Pobierz całość w formacie PDF ]